Doorverwijzing naar zorg in het basisonderwijs.
Voor een beperkte groep leerlingen is goed onderwijs en intensivering van de begeleiding op ondersteuningsniveau 2 en 3 ontoereikend. Voor deze leerlingen is behandeling door een zorgverlener wenselijk. Leerlingen kunnen pas worden doorverwezen naar de zorg als er sprake is van een ernstige achterstand die blijft bestaan, ook na herhaalde interventies. Pas dan kan een vermoeden van dyslexie worden uitgesproken en kan de leerling worden aangemeld voor gespecialiseerde diagnostiek. Meer weten over de ondersteuningsniveaus? Bezoek dan de pagina over ondersteuningsniveaus, bekijk deze infographic of lees de handreiking invulling van ondersteuningsniveau 2 en 3. Hierin staat onder andere beschreven waaraan de eerdere niveaus moeten voldoen, voordat een leerling wordt doorverwezen naar ondersteuningsniveau 4. Ook deze tutorials kunnen daar ook meer houvast in bieden.
Sinds 2009 bestaat er een vergoedingsregeling voor gespecialiseerde dyslexiezorg voor basisschoolleerlingen met Ernstige Dyslexie (ED voorheen EED). Dit houdt in dat ouders het dyslexieonderzoek en de dyslexiezorg niet zelf hoeven te betalen, maar geheel vergoed krijgen. Sinds 2019 zijn de gemeentes verantwoordelijk voor de dyslexiezorg, zowel voor diagnostiek als behandeling. De gemeente waar een kind ingeschreven staat, is de verantwoordelijke gemeente voor deze zorg. Wanneer een kind binnen de Ernstige Dyslexie-regeling valt, dan wordt het onderzoek door de gemeente vergoed.
Wie komt voor vergoede diagnostiek in aanmerking?
Wanneer de extra begeleiding van school voldoende is geweest (op ondersteuningsniveau 1, 2 en 3) en het leerlingdossier op orde is kan een leerling worden doorverwezen naar de zorg. Het onderwijs onderbouwt de ernst van het leesprobleem door aan te tonen dat er sprake is van een ernstige, hardnekkige achterstand. Dit houdt in dat de school aantoont goed onderwijs en intensieve begeleiding geboden te hebben die voldoet aan kenmerken van effectief onderwijs en dat een leerling desondanks zeer lage leesscores behaalt op 3 achtereenvolgende meetmomenten. Al deze informatie wordt vastgelegd en beschreven in het leerlingdossier.
Voor de toegang tot het vergoede diagnostisch onderzoek wordt eerst beoordeeld of in het leerlingdossier voldoende onderbouwing gegeven is voor het vermoeden van dyslexie. Deze beoordeling wordt gedaan door een diagnost of door een apart hiervoor aangestelde Poortwachter. De Poortwachter is een onafhankelijke orthopedagoog/psycholoog die meestal in dienst is van de gemeente of van het samenwerkingsverband Passend Onderwijs waar de school onder valt. Wanneer het dossier na screening wordt goedgekeurd voor onderzoek en de leerling zit op de basisschool wanneer hij wordt aangemeld, dan wordt het onderzoek vergoed.
De Leidraad ernstige dyslexie: doorverwijzing van onderwijs naar zorg beschrijft het proces dat doorlopen wordt bij een vermoeden van Ernstige Dyslexie (ED) tot diagnostiek en behandeling. In deze leidraad wordt ook een toelichting gegeven over het beredeneerd omgaan met zeer uitzonderlijke gevallen. De precieze procedure waarop de doorverwijzing naar de zorg is geregeld verschilt per gemeente.
Om in aanmerking te komen voor vergoed onderzoek blijkt uit het leerlingdossier dat voldaan is aan de volgende voorwaarden.
Het onderwijs onderbouwt de ernst van het leesprobleem door aan te tonen dat er sprake is van
een ernstige, hardnekkige achterstand.
• De school toont aan goed onderwijs en intensieve begeleiding geboden te hebben die
voldoet aan kenmerken van effectief onderwijs.
• De school toont aan dat een leerling desondanks zeer lage leesscores behaalt op 3
achtereenvolgende hoofdmeetmomenten
Traject voor doorverwijzing in stappen
Bekijk de infographic “Ernstige Dyslexie: van onderwijs naar zorg” of het schema “traject voor doorverwijzing” hieronder om in één overzicht te zien welke stappen doorlopen moeten worden.
Doublures
Om goed te kunnen bepalen wat de achterstand van een leerling is, is het belangrijk om gebruik te maken van de juiste normgroep bij het omzetten van de ruwe scores naar normscores. Bij een leerling die is blijven zitten is dit lastiger, omdat zijn didactische leeftijd (DL) verschilt met dat van andere leerlingen in de groep. Bij doublure telt de didactische leeftijd door. Het blijft best ingewikkeld om de juiste normscores te bepalen omdat dit voor lezen en spellen op een andere manier moet worden bepaald, daarom wordt in de Richtlijn Omgaan met doublures bij de screening voor toegang tot vergoede zorg voor zowel lezen als spellen aan de hand van een casus bovenstaande doorlopen en uitgelegd.
Comorbiditeit
Comorbiditeit betekent het samengaan van meerdere stoornissen, zoals bijvoorbeeld de combinatie van dyslexie en ADHD. Bij ongeveer de helft van de kinderen met dyslexie is in meer of mindere mate ook sprake van andere problematieken. Ook deze kinderen hebben natuurlijk het recht op de best mogelijke begeleiding. Daarbij is het van belang dat alle positieve en negatieve factoren zo goed mogelijk in beeld worden gebracht.
Tijdens de fase van screening en onderzoek wordt door een GZ-psycholoog bepaald of het mogelijk is om ondanks meerdere problematieken toch een effectieve behandelsituatie te kunnen creëren. Als dat het geval is, kan gestart worden met een behandeltraject. Gedurende de behandelingen wordt de behandelbaarheid steeds gemonitord door de behandelaar en de GZ-psycholoog. In het geval de andere stoornis een te grote belemmering vormt om goed te kunnen behandelen, dient deze eerst behandeld te worden.
meer informatie hierover is onder andere hier te vinden.
Hoogbegaafheid
Dyslexie staat los van intelligentie, dus ook bij hoogbegaafde leerlingen kan er sprake zijn van dyslexie. Ongeveer 1-5% van de leerlingen met leerproblemen is hoogbegaafd. Het signaleren van leerlingen die hoogbegaafd zijn en dyslexie hebben is niet zo makkelijk. Vaak kunnen ze hun leesproblemen compenseren, doordat ze strategieën ontwikkelen waardoor ze toch gemiddelde resultaten laten zien. Ze scoren dan ook niet (meerdere keren) een E-score voor lezen.
Het kan voor hoogbegaafde leerlingen frustrerend zijn dat ze grote intellectuele mogelijkheden hebben, maar vastlopen bij het lezen en/of spellen. Soms komt dit over als ongeïnteresseerd of ongemotiveerd gedrag, terwijl deze leerlingen juist worstelen met de hoge eisen die ze aan zichzelf stellen, maar hier niet aan kunnen voldoen. De Richtlijn Lees- en Spellingproblemen in combinatie met Hoogbegaafdheid, is een toevoeging bij de Brochure diagnostiek en behandeling van het SDN. Deze richtlijn geeft informatie over hoe er omgegaan kan worden met leerlingen die hoogbegaafd zijn, bij wie ook sprake is van een vermoeden van dyslexie.
Terugverwijzing naar school
Wanneer de onderbouwing van school voor het vermoeden van dyslexie als onvoldoende wordt beoordeeld door de diagnost of de Poortwachter, dan wordt er geen diagnostisch onderzoek gedaan naar dyslexie en wordt de leerling terugverwezen naar school. Wanneer de aanmelding is afgewezen omdat de begeleiding op ondersteuningsniveau 3 onvoldoende was, dan kan de school de leerling (nogmaals) ondersteuning op niveau 3 bieden. Natuurlijk is het dan wel van belang om eerst goed te bekijken waarom de eerder gegeven ondersteuning niet aan de criteria voldeed en welke aanpassingen er nodig zijn.
